v.l.n r. Jan de Vos, Rietveld-Hakkesteeg, Teus Gouwens
In de oorlogsjaren werd een afdeling luchtbeschermingdienst in het leven geroepen met als doel om in oorlog omstandigheden de bevolking te hulp te schieten bij rampen. Voorzitter hoofd van de school A. van Dijk. Hulp diensten Brandweer en een medisch persoon schilder A. Vink die in het bezit was van een houten kist met verbandartikelen. Eén man was te weinig dus werd er door het Rode Kruis in Ottoland een cursus gegeven in de Landbouwschool in de herfst van 1944. Dat was toentertijd overwegend een mannen aangelegenheid. Veertien personen waarvan twee vrouwen n.l. de wijkzuster en Mary Hamerpagt volgden de
cursus. De cursus werd gegeven door Dr. Burggraaf van Molenaarsgraaf. De cursisten werden al tijdens de opleiding ingedeeld bij de medische dienst ter plaatse. In 1945 volgde een herhaling cursus en begin 1946 deden ze examen bij Dr. Hooftman. De volgende cursus die werd gegeven was in 1950, weer onder auspiciën van het Rode Kruis en door Dr. Burggraaf die Gemeente arts was. In december 1951 werd examen gedaan en werd besloten een vereniging op te richten genaamd ”Helpende Handen”.
Bij het vertellen van de historische feiten der wederwaardigheden der vereniging EHBO zal er soms een persoonlijke noot aan toegevoegd worden ter verduidelijking of beter leesbaarheid. Vuurproef: De allereerste oproep voor een ehbo-er om hulp te verlenen is een vuurproef ( gaan of vluchten?) ( Jan kom op, het knechtje van Nees de Vos is verdronken we moeten er naar toe, daar sta je met een opleiding van een les of vier en vorige week het hoofdstuk drenkelingen behandeld. Spier-wit op de fiets er naar toe, aangekomen de vraag aan omstanders waar is hij? Antwoord: Binnen in de bedstee. Naar binnen en de bedsteedeurtjes rammelde van het rillen ven de patiënt. Goddank hij is niet dood want een dooie maakt niet zo’n herrie.
Oprichting vergadering 11 December 1951
Leiding Dr. Burggraaf
Namens het Rode Kruis aanwezig de heer Hakkesteegt
15 gediplomeerde leden waaruit een bestuur gekozen is:
Voorzitter J. de Vos Secretaris L.A. Jansen Financier S. Verrips Magazijn J. den Andel Algemeen lid A. Jongeneel.
Eerste ledenvergadering 15 Januari 1952
Uitgenodigd waren burgemeester Brouwer van Molenaarsgraaf / Brandwijk en burgemeester Van Slijpe van Goudriaan / Ottoland en Dr. Burggraaf die de geslaagde cursisten het diploma uitreikten.
Volgende punt, hoe komen we aan centen om te kunnen functioneren? Toen nam burgemeester Brouwer het woord kort en krachtig: “Jullie zorgen voor de opleiding, wij zorgen voor de centen niet waar van Slijpe?” en die knikte goedkeurend. Zo dat was geregeld.
De eerste jaren werden opbouw jaren d.w.z. cursussen organiseren, verbandposten bij leden plaatsen en bekendheid en vertrouwen bij de bevolking zien te krijgen en dat lukte aardig. De situatie in de naoorlogse dagen medisch gezien waren niet zo geweldig. Goudriaan had geen dokter. Ottoland ook niet. Brandwijk en Molenaarsgraaf hadden er samen een. De jonge dokter Brandsma van Noordeloos die Goudriaan voor het grootse gedeelte onder zijn hoede had, zeven dagen in de week en 24 uur per dag, deed zijn ronde op een aftandse DKW motorfiets die na elk bezoek aangeduwd moest worden. Geen wonder dat er veel huismiddeltjes gebruikt werden, want alleen als je het echt niet redde schakelde je een dokter in. Ziekenvervoer was er in Gorinchem ziekenhuis en Sliedrecht en later Groot-Ammers EHBO en dat alleen op aanvragen van een arts. 112 was nog niet geboren en communicatie was nog lang niet algemeen goed. Laat staan mobiele telefoons. Er was dus een vruchtbare boden om hulpverleners in te schakelen die als voorpost van de dokter fungeerden. Maar daar was wel kennis van zaken voor nodig. De opleiding die toen gegeven werd was veelzijdig en uitgebreid Het leerboek achtste druk van het Oranje Kruis was zeer pittig met zijn lessen over strijdgassen zoals mosterdgas, zenuwgas, traangas, blaartrekkend enz. Veel verbanden, spalken, knevels, kunstmatige ademhaling en polscontrole. Twee winterperiodes duurde de opleiding voor je diploma en elke 2 jaar moest je op herhalinglessen komen om verlenging van het diploma te verkrijgen. Om de geest en de vaardigheid te scherpen en te behouden werden er regelmatig onderlinge wedstrijden georganiseerd met naburige verenigingen : Groot-Ammers, Noordeloos, Bleskensgraaf en nog een aantal. Ook werden er plaatselijke demonstraties gegeven om de inwoners van de dorpen te laten zien wie ze konden roepen als hun iets ernstig overkwam, bijvoorbeeld zoals in de beginjaren ’50 een demonstratie oefening bij garage De Vos. Lotus slachtoffers waren nog niet uitgevonden maar onze magazijnmeester Jas den Adel kon er ook wat van. Twee auto’s met elkaar in botsing, de bestuurders zaten er nog in met bebloede koppen en veel gekerm. Gelukkig waren er uit voorzorg tussen de toeschouwers EHBO-ers aanwezig, want voor twee personen was die aanblik toch te veel en gingen plat.
De luchtbeschermingdienst werd omgedoopt in Bescherming Bevolking, kortweg B.B. en die werd regionaal aangestuurd. We kregen bericht van een grote oefening in Goudriaan bij het cafe Het Raadhuis, datum en tijd. Oké, brandweer en ehbo hun materiaal ter plaatse in gereedheid gebracht, het startsein zou om +/- 20 uur zijn, d.m.v. een grote knal in de tuin achter het café en rookpotten actief op de boven verdieping. De opdracht was twee patiënten uit de bovenverdieping via het raam per brancard met touwen naar beneden in veiligheid te brengen. Dus gespannen wachten op de klap. Tegen acht uur zien we de herbergierster naar het buiten toilet lopen en het hokje binnengaan. Laat nu het explosief juist achter dat bouwsel ingegraven zijn. Een rotklap klonk, de deur van de plee vloog open en de dodelijk geschrokken herbergierster kwam met rokken omhoog en struikelend met haar broekje op de hielen in paniek naar buiten gevlogen. Het duurde enige tijd eer we in staat waren de hulp verlening op te starten. De evaluatie van de hulpverlening was na afloop in het cafe, de herbergierster was, zij het enigszins witjes, weer bezig te bedienen en negeerde de vraag: “Mevrouw wat heb je vandaag gegeten? Er klonk zo’n raar geluid toen je op het huisje zat.”
De cursussen die gegeven werden waren best pittig en bestonden uit twee gedeelten: een winter vooropleiding en een winter diploma opleiding. Eens in de twee jaar kwamen de nieuwe ehbo-ers de vereniging versterken. De eerder gediplomeerde moesten elke twee jaar zes herhalingslessen volgen om het diploma verlengt te krijgen. Het was niet altijd even serieus. Eens waren we bezig met een oefenopdracht in de landbouwschool, de banken waren wat opzij geschoven, de oefen personen lagen op de vloer en de opdracht voor de hulpverlening werd uitgevoerd. Opeens grote paniek in het lokaal, de dames boven op de tafels en banken: een muis een muis Lowi Jansen had een muis die niet zo vlug meer was, binnen weten te smokkelen en liet die tussen de dames los.
Wel serieus waren de examens want je werd als je slaagde op mensen losgelaten en daarbij kon je zich geen fouten veroorloven. Dr. Geursen uit IJmuiden hebben we vele jaren als examinator mogen begroeten, die had een rustige manier van vraagstelling gebaseerd op praktijk voorvallen dus vraag en wat doe je er aan? Twee gezusters Hakkesteegt zitten tegenover Dr.Geursen die een praktijk opdracht voorschotelde: “Stel je voor je bent getrouwd en alles is koek en ei. Je man gaat op een avond naar een vergadering en het word later en later, eindelijk komt hij thuis maar je merkt hij staat niet vast op zijn benen en zijn spraak is ook niet zo vlekkeloos. Vertel: wat ga je doen?” “De mattenklopper halen.” was haar antwoord en ze slaagde met glans.
Herfst 1960, Propaganda avond in het verenigings gebouw Ottoland. Er werd opgevoerd het stuk: “Jaantje wil naar de EHBO” door de eigen leden. Datzelfde jaar nam Mevr. De Boer 5x deel aan wedstrijden. Het 2e lustrum in 1961 werd gevierd met een wedstijd tegen verenigingen uit de omtrek. Tussen het 2e en 3e lustrum werd jaarlijks een busreis georganiseerd op eigen kosten o.a. naar de bloedbank in Amsterdam / de pier in Scheveningen / de grotten in Valkenburg / rondvaart door de haven van Rotterdam.
Het 3e lustrum werd gevierd op 19 november 1966 met een wedstrijd met daarin iets apart. Jas den Adel had iemand gecharterd met een houten been die als patiënt wilde fungeren. Bij slager Vlot een koeienpoot wezen halen met de lengte van een korte laars, de verse kluif in een sok gestopt en met naald en draad aan het vel vastgenaaid zodat je geen haar zag, maar wel dat het vlees, de spieren en het bot eruit staken en heel die handel in de laars, niet van echt te onderscheiden. De stomp aan het been van de patiënt gesminkt, overall en laarzen aan, flesje varkensbloed en klaar! Plaats van ongeval was café Boerenklaas te Brandwijk. Toentertijd was het niet gebruikelijk om met haast echte patiënte te werken, want Lotus was onbekend. Bleskensgraaf aan de beurt om dit probleem op te lossen. Dat ging niet al te voorzichtig en opeens viel de laars met het nep lichaamsdeel uit de broekspijp. De ploeg trok wit weg en riep: “dit kan niet” en ze stopten met de hulpverlening. Docent Dr. Ingelse van de groep uit Bleskensgraaf was zo boos dat hij een paar jaar lang niet meer met ons wilde samen werken zoals tijdens de bloedafname avonden.
Die avonden waren heel goed om bij de bevolking over te komen. De bloedafname avonden waren eens in het jaar, waar de bloedbank uit Amsterdam op kwam draven om het kostbare vocht te verzamelen van alle inwoners die een halve liter bloed aan een medemens wilden afstaan. Met 20 brancards en schudders (sturs) plus helpers voor vervoer en toezicht op mensen die even niet 100% waren was het altijd een hele happening, een activiteit dat veel voldoening gaf.
In 1970 is de eerste oefenpop aangeschaft van geld dat de gemeente Dr. Burggraaf als honorarium betaalde en die het de vereniging schonk om de pop te bekostigen.
De gemeente heeft wat nieuws bedacht, een ongevallennummer op te nemen in de telefoon gids en dat was het nummer van Jan de Vos te Goudriaan, dat was niet gevraagd maar werd gewoon gedaan. Daarna kreeg hij de rekening van de extra vermelding gepresenteerd, maar dat ging mooi niet door. Vanaf dat tijdstip fungeerde hij als 112 voor dag en nacht. Mobiel netwerk was er nog niet maar gebeurde er wat op de provinciale weg Schoonhoven-Gorkum dan was het aanspreekpunt benzinestation van Wout Kooiman die vervolgens De Vos op riep. En paar jaar later kwamen de eerste draadloze telefoons op de markt, de baksteen genaamd naar grote en gewicht. Dat had voor- en nadelen (voorbeeld) s’nachts om 1:40 telefoon: “ja hallo, wil je snel komen? Ze zijn hier op de provinciale weg nabij het Achterland aan het vechten.” Op de vraag: “Zijn er gewonden?” wordt geantwoord: “Die zijn ze aan het maken” (schiet in de lach) en zeg vervolgens “Bel nog een keer als het zover is.” Word die persoon kwaad en begint daar uit te pakken van wat zijn jullie voor een stel dienders. Ho meneer, u spreek niet met de politie. Ik heb toch het ongevallen nummer aan de lijn? Ja zeker, maar dat is EHBO dus bel eerst de politie en doe uw verhaal. Sorry foutje.
Zijn er tegenwoordig bij ernstige letsels nogal eens auto’s betrokken, dat was voorheen het paard dat die reputatie had. Zo ook op een warme zomerdag dat de telefoon ging en de mededeling luide: “op de Achterlandse polder is een ongeluk gebeurd. Een boer is door een paard van de hooiwagen geslagen. Dan weet je meteen wat je aan materiaal mee moet nemen, dus er naar toe en jawel, daar lag de boer en had pijn en een onderbeen met een vreemde stand. Daar moet wat aan gedaan worden dus spalken. De plankspalken die ik mee genomen had zacht maken met hooi en zwachtels en vervolgens vast zetten zodat het niet bewegen kon. Inmiddels was de ambulance uit Groot-Ammers gearriveerd en werd de patiënt naar het ziekenhuis gebracht voor reparatie. s’avonds werden de spalken terug gebracht met de mededeling, goed behandeld maar door al dat hooi was er nog nooit zo’n rotzooi in de operatie kamer geweest.
Door J. de Vos